Η φωλιά των προϊόντων-μαϊμού

Τα προϊόντα-μαϊμού που κατασκευάζονται στην Κίνα, και ιδιαίτερα τα αθλητικά παπούτσια απόγνωστές μάρκες, είναι πλέον τόσο καλά που δύσκολα τα ξεχωρίζεις από τα γνήσια. Η βιομηχανία αυτή των δισεκατομμυρίων δολαρίων φαίνεται ότι δύσκολα θα πεθάνει... 

Ενας καταστηματάρχης στην Ιταλία έκανε μια παραγγελία σε εργοστάσιο κατασκευής αθλητικών παπουτσιών στο Πουτιάν της Κίνας: ζήτησε 3.000 ζευγάρια λευκά Νike Τiempo για ποδόσφαιρο. Ηταν αρχές Φεβρουαρίου και βιαζόταν. Ούτε αυτός αλλά ούτε ο Λιν, ο διευθυντής του εργοστασίου, είχαν την απαραίτητη
άδεια, δεν είχαν ούτε το σχέδιο ούτε οδηγίες για να ακολουθήσουν στην κατασκευή. Αυτό όμως δεν είχε σημασία. Μια εβδομάδα αργότερα ο Λιν αγόρασε ένα ζευγάρι αυθεντικά Τiempo, τα διέλυσε, μελέτησε τον τρόπο κατασκευής τους, έφτιαξε τα δικά του σχέδια και επέβλεψε την παραγωγή των 3.000 κλώνων. Ενα μήνα αργότερα, έστειλε τα παπούτσια στην Ιταλία. «Θα παραγγείλει κι άλλα σύντομα», μου είπε γεμάτος αυτοπεποίθηση ο Λιν, που ζήτησε να μη χρησιμοποιήσω το επίθετό του. 

Ο Λιν ασχολείται με τον τομέα των προϊόντων-μαϊμού μόλις πέντε χρόνια. «Φτιάχνουμε ό,τι μας ζητάνε», εξηγεί. «Εάν θέλουν Νike τους δίνουμε Νike. Τo Πουτιάν, που αποτελεί «φωλιά» για την αντιγραφή αθλητικών παπουτσιών από διάσημες μάρκες, βρίσκεται στη νοτιοανατολική επαρχία της Κίνας Φουτζιάν, ακριβώς απέναντι από την Ταϊβάν. Στα τέλη της δεκαετίας του ΄80, πολυεθνικές εταιρείες από όλους τους κλάδους της βιομηχανίας άρχισαν να μεταφέρουν την παραγωγή τους σε εργοστάσια της περιοχής αυτής. Στο Πουτιάν συγκεντρώθηκαν τα αθλητικά παπούτσια. Στα μέσα της δεκαετίας του ΄90, ένα νέο εργοστάσιο που ειδικεύτηκε στα πλαστά άρχισε να αντιγράφει αυθεντικά παπούτσια Νike, Αdidas, Ρuma και Reebok. ΟΙ αντιγραφείς «λάδωναν» εργαζόμενους σε εργοστάσια που είχαν άδεια προκειμένου να πάρουν δείγμα ή να αντιγράψουν τα σχέδια. Και έτσι συχνά τα παπούτσια-μαϊμού έφθαναν στα καταστήματα πριν από τα αυθεντικά. 

«Τώρα πια δεν υπάρχει τρόπος να μπεις στα εργοστάσια που έχουν άδεια», εξηγεί ο Λιν, περιγράφοντας τα αυστηρότατα μέτρα ασφαλείας: φρουρούς, κάμερες και διπλές περιφράξεις. «Τώρα πηγαίνουμε στο κατάστημα που πωλούνται τα αυθεντικά, αγοράζουμε ένα ζευγάρι και το αντιγράφουμε». Τα καλύτερα αντίγραφα, όπως αυτά του Πουτιάν, διατίθενται στις διεθνείς αγορές και δύσκολα μπορείς να τα ξεχωρίσεις από τα κανονικά. Τον τελευταίο χρόνο, μόνο στις ΗΠΑ τα τελωνεία κατέσχεσαν προϊόντα-μαϊμού αξίας 260 εκατομμυρίων δολαρίων- μεταξύ των οποίων ρούχα, DVD, εξαρτήματα κομπιούτερ και παιδικό γάλα. Ομως επί τέσσερα χρόνια πρώτα στην κατηγορία των προϊόντων-μαϊμού έρχονται τα παπούτσια, που αποτελούν το 40% των συνολικών κατασχέσεων. Η Νike θεωρείται η μάρκα που αντιγράφεται πιο πολύ- ένα πλαστό προϊόν της για κάθε δύο αυθεντικά. 

Δεν είναι άγνωστοι. Η βιομηχανία κατασκευής προϊόντων-μαϊμού στο Πουτιάν λειτουργεί ανοιχτά. Αρκεί να γράψει κάποιος Ρutian Νike σε οποιαδήποτε μηχανή αναζήτησης του Ιντερνετ για να έχει εκατοντάδες αποτελέσματα που θα τον οδηγήσουν σε ιστοσελίδες που πωλούν παπούτσια-αντίγραφα. «Αυτοί που κατασκευάζουν τις μαϊμούδες και τις πωλούν δεν είναι πλέον άγνωστοι», λέει ο δικηγόρος Χάρλεϊ Λούιν που ειδικεύεται σε θέματα πλαστών προϊόντων. Τα πλοκάμια της βιομηχανίας όμως είναι πολλά. Περπατώ στο κέντρο του Πουτιάν και βλέπω ένα κατάστημα που πουλάει αθλητικά από γνωστές μάρκες έναντι 12 δολαρίων το ζευγάρι (στις ΗΠΑ κοστίζουν γύρω στα 90 δολάρια). «Θέλεις να αγοράσεις ή να πουλήσεις;» με ρωτά η ιδιοκτήτρια. Τη ρωτώ πόσος χρόνος χρειάζεται για να παραγγείλω 2.000 ζευγάρια Νike Frees. «Από τη στιγμή που θα μας στείλεις το μοντέλο, περίπου ένας μήνας», απαντά. «Μα πώς θα περάσουν 2.000 παπούτσια-μαϊμού από τα τελωνεία των ΗΠΑ;» ρωτώ. «Δεν τα στέλνουμε από το Πουτιάν», μου εξηγεί. «΄Η τουλάχιστον στα έγγραφα φαίνεται ότι προέρχονται από αλλού. Συνήθως τα στέλνουμε από το Χονγκ Κονγκ. Μην ανησυχείς. Αυτή είναι η δουλειά μας, το κάνουμε όλη την ώρα...». 

Η βιομηχανία κατασκευής προϊόντων -μαϊμού στο Πουτιάν της Κίνας λειτουργεί ανοιχτά στο Ιντερνετ

Η διαφορά στη μυρωδιά της κόλλας

Το εργοστάσιο του Λιν έχει πέντε ορόφους και μια μεγάλη μεταλλική πόρτα. Σε κάθε όροφο μερικές δεκάδες εργάτες γέμιζαν την ημέρα που πήγα τις «γλώσσες» των παπουτσιών και περνούσαν τα κορδόνια σε αθλητικά παπούτσια που ήταν σχεδόν τελειωμένα. Υπήρχαν κουτιά που έγραφαν Νike, Αdidas και Αsics. 

Στον τοίχο κοντά στην είσοδο υπήρχε μια ανακοίνωση για προσλήψεις γαζωτριών, χωρίς φυσικά να αναφέρει ότι η δουλειά είναι παράνομη μέσα σε μια επιχείρηση δισεκατομμυρίων. Βέβαια τα πολλά λεφτά δεν τα βγάζουν ούτε οι εργάτες, ούτε καν ο Λιντα βγάζουν οι διακινητές των προϊόντων-μαϊμού. Πέρσι, για παράδειγμα, το FΒΙ συνέλαβε αρκετά άτομα «από βαλκανικές χώρες» στη Νέα Υόρκη και το Νιου Τζέρσεϊ για τον ρόλο τους «στην εισαγωγή μεγάλων ποσοτήτων κοκαΐνης, ηρωίνης, μαριχουάνας, αναβολικών και πλαστών προϊόντων». Αλλωστε τα προϊόντα-μαϊμού προσφέρουν μεγάλα κέρδη και αν πιαστείς με αυτά οι ποινές είναι πολύ μικρές. 

Ο Λιν μου φέρνει τρία Νike και με προτρέπει να τα συγκρίνω. Μέσα στο ένα παρατηρώ την ταμπέλα «Μade in Vietnam» (κατασκευασμένα στο Βιετνάμ). «Είναι κι αυτό μέρος της παραπλάνησης», εξηγεί, προσθέτοντας ότι υπάρχουν «διαφορετικά επίπεδα αντιγραφής. Κάποια είναι χαμηλής ποιότητας και δεν έχουν καμία σχέση με τα πρωτότυπα. Ομως κάποια είναι πολύ επιτυχημένες αντιγραφές, σχεδόν δεν τα ξεχωρίζεις. Ο μοναδικός τρόπος να καταλάβεις τη διαφορά από τα γνήσια είναι η μυρωδιά της κόλλας», λέει βάζοντας τη μύτη του μέσα στο παπούτσι και παίρνοντας μια βαθιά εισπνοή. Σχεδόν κάτι παρόμοιο μου είπε και ένας πωλητής προϊόντων-μαϊμου στο Πεκίνο: «Τα παπούτσια είναι γνήσια. Μόνον οι μάρκες είναι πλαστές»...

tanea