Ελληνική κρίση | είτε ταξιδεύουμε πίσω στο χρόνο είτε τον σταματούμε .. πριν να είναι πολύ αργά

Από το Σεπτέμβριο του 2009 επιμένω πως η Ελλάδα αντιμετωπίζει μία εκκολαπτόμενη τραπεζική κρίση, η οποία στη συνέχεια πήρε δραματικές διαστάσεις και μετατράπηκε σε μία κρυμμένη τραπεζική κρίση. Πώς θα μπορούσε να είναι διαφορετικά αφού ο κόσμος αντιμετώπισε τη μεγαλύτερη τραπεζική κρίση των τελευταίων δεκαετιών και η Ελλάδα αποτελεί έναν αδύναμο οικονομικά κρίκο αυτού του κόσμου.

Από τα μέσα του 2007 ο χρηματιστηριακός τραπεζικός κλάδος των ΗΠΑ κατέρρευσε και

μαζί με αυτόν κατέρρευσε χρηματιστηριακά και ο τραπεζικός κλάδος της Ευρώπης και της Ιρλανδίας, της Ισπανίας, της Πορτογαλίας και της Ελλάδας. Το διεθνές χρηματιστηριακό κραχ από τα τέλη του 2007 μέχρι τις αρχές του 2009 απομύζησε δισεκατομμύρια χρηματιστηριακών κεφαλαίων από τις τράπεζες και άνοιξε το δρόμο για έναν κύκλο πολυετούς ταλαιπωρίας, ανάλογο με αυτόν του κλάδου τεχνολογίας μετά το σπάσιμο της χρηματιστηριακής φούσκας το 2000.

Ήδη από το Φεβρουάριο του 2006 είχα δημοσιεύσει σειρά αναλύσεων όπου χαρακτήριζα τον αμερικανικό, τον ευρωπαϊκό και τον ελληνικό τραπεζικό κλάδο ως χρηματιστηριακές φούσκες. Η μόλυνσητου τραπεζικού κλάδου από την κρίση στην αμερικανική αγορά κατοικίας και στη συνέχεια του ευρωπαϊκού τραπεζικού κλάδου από την κρίση στη ευρωπαϊκή αγοράς κατοικίας, συμπεριλαμβανομένης της ελληνικής, επιδείνωσε την κατάσταση του η οποία, ειδικά για την Ευρώπη, έμελλε να γίνει πολύ χειρότερη μετά το ξέσπασμα της κρίσης χρέους των κρατών της ευρωπαϊκής περιφέρειας.

Η σημερινή εικόνα του ελληνικού τραπεζικού κλάδου μπορεί να περιγραφεί ως η χειρότερη των τελευταίων δεκαετιών. Για πρώτη φορά σε αυτό το διάστημα οι τράπεζες δεν έχουν καν τη δυνατότητα χρηματοδότησης των αναγκών τους. Και όταν οι τράπεζες, που υποτίθεται πως πρέπει να χρηματοδοτούν τις ανάγκες όλων των υπόλοιπων κλάδων μίας οικονομίας, δε μπορούν να χρηματοδοτήσουν ούτε καν τις δικές του, τότε υπάρχει μεγάλο πρόβλημα.

Το παραδοσιακό και κύριο εργαλείο της έκδοσης ομολόγων ως μέσο χρηματοδότησης δεν υφίσταται πλέον στην Ελλάδα και μόνο μερικές τράπεζες έχουν καταφέρει να εκδώσουν καλυμμένα ομόλογα που ακόμη και αυτά έχουν υποβαθμιστεί από τους οίκους αξιολόγησης κάνοντας τη χρηματοδότηση όλο και πιο ακριβή. Οι αγορές είναι κλειστές για τις ελληνικές τράπεζες και αυτές ζήτησαν βοήθεια από το κράτος το οποίο, ωστόσο, είναι πλέον σε κατάσταση πτώχευσης και όσο τις βοηθά προκειμένου να τις προστατέψει από πλήρη κατάρρευση τόσο βουλιάζει πιο βαθιά στην τρύπα του χρέους και μεταφέρει το πρόβλημα στην πλάτη των Ελλήνων με αποτέλεσμα να προκαλεί ακόμη μεγαλύτερο πλήγμα στην ήδη εξαντλημένη οικονομία.

Τα χρήματα, όμως, που μπορεί το κράτος να παράσχει στις τράπεζες, έστω και υπό αυτές τις συνθήκες, δεν αρκούν και έτσι αυτές εδώ και καιρό εξαρτώνται από μία άλλη τράπεζα, την Ευρωπαϊκή Κεντρική. Η τελευταία έχει παράσχει συνολικά για τις τράπεζες των κρατών σε χρηματοπιστωτική κρίση 414 δις ευρώ για να καλύψουν τις ανάγκες χρηματοδότησης τους. Όμως η ΕΚΤ αναμένεται να αυξήσει τα επιτόκια του ευρώ και αυτό θα αυξήσει το κόστος χρηματοδότησης των τραπεζών ενώ επιπλέον η ΕΚΤ ήδη έχει αρχίσει να διαπραγματεύεται την περαιτέρω παροχή ρευστότητας όπως έκανε στην περίπτωση της Ιρλανδίας, που απαίτησε να δοθεί στις τράπεζες ένα επιπλέον πακέτο 24 δις ευρώ και να μην υποστούν καθόλου απώλειες οι δανειστές προκειμένου να συνεχίσει να τους παρέχει ρευστότητα.

Ακόμη και αν συνεχίσει, όμως, η ΕΚΤ να παρέχει ρευστότητα και πάλι αυτή δεν είναι αρκετή για να καλύψει όλες τις ανάγκες χρηματοδότησης των ελληνικών τραπεζών οι οποίες ήδη αναζητούν χρηματοδότηση από άλλες πηγές και μία από αυτές είναι η αγορά repos. Όμως αυτού του είδους η χρηματοδότηση είναι δύσκολη και πολύ ακριβή με τα επιτόκια να ανέρχονται ακόμη και στο 7%, ποσοστό που είναι, ουσιαστικά, απαγορευτικό για παρατεταμένη χρήση της. Ακόμη και το χαμηλότερο ποσοστό χρέωσης μέσω αυτής της πηγής χρηματοδότησης το οποίο είναι το 4%, αναμένεται να αυξηθεί καθώς θα αυξάνονται τα επιτόκια του ευρώ από την ΕΚΤ.

Η απογείωση της γερμανικής οικονομίας σε συνδυασμό με την αύξηση της τιμής του πετρελαίου έχουν βάλει την ΕΚΤ στο δρόμο της αύξησης του κόστους του χρήματος το οποίο συνεπάγεται και την αύξηση όλων των επιτοκίων δανεισμού συμπεριλαμβανομένων και αυτών με τα οποία δανείζονται οι ελληνικές τράπεζες. Έτσι, στο μεσοπρόθεσμο ορίζοντα οι τράπεζες όχι μόνο θα δυσκολεύονται περισσότερο απ’ ότι στην αρχή της κρίσης να δανειστούν και να χρηματοδοτήσουν τις ανάγκες τους αλλά και όσο θα καταφέρνουν να το πράττουν, αυτό θα γίνεται με υψηλότερο κόστος.

Παράλληλα, η ελληνική οικονομία θα συρρικνώνεται και αν δεχτούμε την πρόβλεψη του υπουργού Οικονομικών στο 2011 η συρρίκνωση θα είναι της τάξης του 3%, ενώ τα εισοδήματα θα πιέζονται προς τα κάτω, η εσωτερική υποτίμηση θα συνεχίζεται, η ανεργία θα αυξάνεται και η αγοραστική δύναμη των Ελλήνων θα μειώνεται. Ως αποτέλεσμα,η καταθετική βάση των τραπεζών θα συνεχίσει να συρρικνώνεται, τα επισφαλή δάνεια να αυξάνονται και η κατάσταση του τραπεζικού κλάδου να επιδεινώνεται.

Μέχρι που κάποια στιγμή θα αποκαλυφθεί αυτό που η κυβέρνηση προσπαθεί να κρατήσει κρυφό όλο αυτό το διάστημα ότι δηλαδή η ελληνική κρίση είναι και τραπεζική και πως στην ουσία οι πολίτες πέρα από τη διάσωση του κράτους, ήδη, έχουν επωμιστεί και τη διάσωση των ελληνικών τραπεζών. Μόνο που μέχρι στιγμής οι θυσίες δεν έχουν αποδώσει. Έτσι, θα χρειαστεί να ολοκληρωθεί το πακέτο των ιδιωτικοποιήσεων και η πρόβλεψη μου είναι πως αν αυτό συμβεί θα πρόκειται μόνο για την αρχή.

Είναι να μην αρχίσει το κράτος να πουλά. Άπαξ και αυτό συμβεί θα ακολουθήσουν και άλλα προγράμματα ‘αξιοποίησης’ της δημόσιας περιουσίας με βάθος πολλών ετών και ακόμη και μετά το 2020 η Ελλάδα θα συνεχίζει να ‘αξιοποιεί’ την περιουσία της στο δρόμο που χάραξε η σημερινή κυβέρνηση, ο οποίος θα περιλαμβάνει οπωσδήποτε και πώληση δημόσιας περιουσίας και μάλιστα εξ αρχής.

Κάποια στιγμή μάλιστα, δε θα ενοχλεί πλέον τόσο το αν εκποιήθηκε κρατική περιουσία καθώς η οικονομική εξάντληση και του μούδιασμα του κόσμου θα είναι τόσο μεγάλο που το τελευταίο πράγμα που θα τον ενδιαφέρει θα είναι αν πουλήθηκε δημόσια γη και το πρώτο η επιβίωση του. ‘Αν είναι να μην έχω σπίτι, αυτοκίνητο, να μην έχω να φάω και να συντηρήσω την οικογένεια μου καλύτερα να πουληθεί δημόσια περιουσία’ θα φτάσουν να λένε, δικαιολογημένα ίσως, πολλοί.

Έχουν περάσει, ήδη, 17 μήνες από την ‘επίσημη’ έναρξη της ελληνικής κρίσης και στο διάστημα αυτό βιώσαμε πολλά που οι περισσότεροι δε φανταζόταν ούτε στο χειρότερο εφιάλτης τους ότι θα μπορούσαν να συμβούν. Από εδώ και πέρα ο Έλληνας, ωστόσο, θα κληθεί να μάθει ότι αν το σοκ ενός τόσο δυνατού χτυπήματος δε σε σκοτώσει, θα πρέπει να μάθεις να ζεις με τις συνέπειες του οι οποίες θα είναι επώδυνες και παρατεταμένες. Και επιπλέον θα πρέπει να εκπαιδευτείς να απορροφήσεις και νέα σοκ.

Ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα της κρίσης και της πολυετούς ταλαιπωρίας που θα προκαλέσει είναι να κατασκευάσουμε μία χρονομηχανή και να γυρίσουμε πίσω τουλάχιστον 15 χρόνια αν όχι 30. Αν το να γυρίσουμε πίσω στο χρόνο είναι αδύνατο τότε πρέπει να σταματήσουμε το χρόνο άμεσα, τουλάχιστον όσον αφορά στο δρόμο που έχουμε πάρει ο οποίος δε θα διαφωνήσω πως οδηγεί πράγματι σε οικονομική ανάκαμψη αλλά τη Γερμανία, τη Γαλλία και τους δανειστές μας.
Σίγουρα, όχι την Ελλάδα.

Πάνος Παναγιώτου - xrimanews