Γράφει φίλος αναγνώστης, επιθυμώντας να διατηρήσει την ανωνυμία του: «Είμαι οικονομολόγος με ΒΑ από το Princeton και ΜΑ από το Harvard. Έχω δουλέψει για 20 περίπου χρόνια στον ιδιωτικό τομέα στην Ελλάδα και νομίζω ότι έχω
μια κάποια κατανόηση των οικονομικών πραγμάτων της χώρας. Δεν τα λέω για να περιαυτολογήσω αλλά για να εξηγήσω ότι κάπου κάτι έχω μάθει και εγώ, και δεν μιλάω στα κουτουρού. Να τονίσω ότι δεν ενδιαφέρομαι για αυτοπροβολή, επιθυμία μου θα ήταν να μείνω ανώνυμος.
Επιτρέψτε μου να σας γράψω για μερικά πράγματα που μπορεί να σας βοηθήσουν και εσάς να εξηγήσετε το τι συμβαίνει σήμερα.
α. Γιατί φτάσαμε σε αυτή την κρίση στην Ελλάδα. Θα κάνω μια χρονολογική εξιστόριση, για λόγους απλότητας.
Η Ελλάδα ανέκαθεν είχε πρόβλημα στα δημόσια οικονομικά της, ίσως από τη στιγμή της ανεξαρτησίας του ελληνικού κράτους, άλοτε περισσότερο και άλοτε λιγότερο, χρησιμοποιώντας το κράτος ως μηχανισμό αναδιανομής υπέρ των πολιτικά ισχυρών και των υποστηρικτών τους. Ο τρόπος που καλυπτόταν το εν γένει μεγάλο έλλειμμα ήταν 1. με την αφαίμαξη (άμεσα με εσωτερικό υποχρεωτικό δανεισμό και κρατικοποίηση καταθέσεων, ή έμμεσα μέσω πληθωρισμού) των ιδιαίτερα μεγάλων ιδιωτικών αποταμιεύσεων (τάση αποταμίευσης γύρω στο 20%) και 2. με βαρύτατους περιορισμούς στην διακίνηση συναλλάγματος, επιτρέποντας εντελώς προνομιακή πρόσβαση στο συνάλλαγμα στο ίδιο το κράτος και στους ευνοούμενούς του, όπως έκαναν και κάνουν πολλά άλλα κράτη και 3. με βαρύτατη δωρεάν στρατιωτική θητεία.
Αυτά όλα λειτουργούσαν μέχρι το 1993. Το 1994 αποτελεί ορόσημο γιατί η μεγάλη τάση αποταμίευσης των Ελλήνων αρχίζει απότομα να μειώνεται, ενισχύοντας την κατανάλωση. Οι λόγοι για αυτή τη δραματική μεταστροφή πρέπει να αναζητηθούν σε κοινωνικοπολιτκά αίτια, και όχι σε οικονομολογιστικά αίτια (ας θυμόμαστε ότι τα οικονομικά είναι κοινωνική/πολιτική επιστήμη και όχι θετική, και εκεί έγκειται και η ομορφιά τους). Εϊναι όμως, παρά τις πολλές φανφαρολογίες για ΚΠΣ και άλλα παρόμοια, η κινητήριος δύναμη της αύξησης του ΑΕΠ από το 1994 και μετά. Πρακτικά ταυτόχρονα, το 1996 έχουμε την εκλογή της κυβέρνησης Σιμήτη, μιας κυβέρνησης με σαφή προσανατολισμό ένταξης στο ευρώ και μαζέματος του κράτους, καθώς και υποχρεωτική, λόγω ΕΕ, απελευθέρωση της διακίνησης κεφαλαίων. Έχουμε επίσης σταδιακό περιορισμό του παραλογισμού των τεκμηρίων διαβίωσης, που είχαν αποτύχει να πιάσουν αυτούς που φοροδιέφευγαν πραγματικά όταν είχαν ξαναεφαρμοστεί. Ο συνδυασμός οδηγεί στα εξής μακροοικονομικά φαινόμενα: 1. Αύξηση του ΑΕΠ με ρυθμούς 3-4%. 2. Αύξηση των φορολογικών εσόδων του κράτους λόγω αύξησης του ΑΕΠ, χωρίς περιορισμό της δαπάνης του κράτους. 3. Κυβερνητική επιλογή για μείωση του μεγαλύτερου και πιο άδικου φόρου, του φόρου πληθωρισμού, αντί της μείωσης του επίσημου δραχμικού δημοσιονομικού ελλείμματος (ο πληθωρισμός είναι φόρος επί της αποταμίευσης και συνεπώς των επενδύσεων). Αυτό έγινε κυρίως για να καρπωθεί η κυβέρνηση Σιμήτη το πολιτικό όφελος της εισόδου στο ευρώ και ως κύριο εργαλείο χρησιμοποιήθηκε η σκληρή δραχμή. 4. Έναρξη της αντικατάστασης του εσωτερικού δανεισμού του δημοσίου και των τραπεζών με εξωτερικό δανεισμό. 5. Αύξηση της ανισορροπίας στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών που καλυπτόταν κυρίως από την αυξημένη δανειοδότηση δημόσιου και ιδιωτικού τομέα από το εξωτερικό και την έναρξη εισροής ιδιωτικών κεφαλαίων στη χώρα για real estate και επαναπατρισμό ιδιωτικών κεφαλαίων, τις περισσότερες φορές Ελλήνων μεταναστών που άρχισαν να επιστρέφουν στη χώρα καθώς οι συνθήκες βελτιώνονταν.
Αυτό το party ξεκίνησε λοιπόν το 1994, ενισχύθηκε το 1996, έφαγε μια μικρή σφαλιάρα το 2000 με το χρηματιστήριο αλλά ταυτόχρονα πήρε μια ιδιαίτερα μεγάλη ώθηση με την αύξηση της συνολικής περιουσίας των Ελλήνων με την αύξηση των τιμών των ακινήτων, οδηγωντας σε αύξηση της συνολικής περιουσίας των Ελλήνων πολιτών και σε περαιτέρω αύξηση της κατανάλωσης. Περαιτέρω δυνατή ώθηση ήταν η ένταξη στο ευρώ, η συνεπαγόμενη μεγάλη πτώση των επιτοκίων και η αύξηση των επενδύσεων, αλλά σχεδόν αποκλειστικά σε τούβλα (κατοικίες, καταστήματα, δρόμους) και όχι στην παραγωγή, ενισχύοντας περαιτέρω την εξωτερική ανισορροπία. Έτσι το party των προηγούμενων ετών συνεχίστηκε απρόσκοπτα και ενισχυόμενο από το 2000 μέχρι και το 2004.
Ενώ λοιπόν ήδη διαφαίνονταν οι ρίζες της επερχόμενης ελληνικής κρίσης, παρόμοια φαινόμενα επικρατούσαν και διεθνώς, δεν ήμασταν οι μόνοι, απλά εμείς όπως και η Ισπανία και η Πορτογαλία, φροντίζαμε να τα τρώμε σχεδόν όλα στο party και όχι να κάνουμε και καμιά αποταμίευση/επένδυση. Τα ελληνικά προϊόντα, με εξαίρεση τον τουρισμό και κάποιες υπηρεσίες, έπαψαν να είναι ανταγωνιστικά, και οι διαστρεβλωμένοι αναπτυξιακοί νόμοι οδηγούσαν σε πλασματικές επενδύσεις που ενώ φαίνονταν να γίνονται στα χαρτιά, σπάνια παρήγαγαν.
Όντας λοιπόν μεθυσμένοι από το party, και έχοντας πιεί πολλά πολλά σφηνάκια, δώσαμε τη διαχείριση του party στην κυβέρνηση Καραμανλή γιατί κάτι στην κυβέρνηση Σημίτη ήταν πολύ σοβαρό και δεν μας άρεσε να κοπεί η μουσική. Εδώ ξεσαλώσαμε, και όντας μεθυσμένοι λέγαμε ψέμματα στον εαυτό μας ότι ακόμα δεν έχουμε πιεί αρκετά σφηνάκια και μπορούμε ακόμα να οδηγήσουμε να πάμε σπίτι. Σε μια 4ετία δανειστήκαμε ασύστολα, και δημιουργήσαμε μια πλασματική αύξηση του ΑΕΠ με μοναδικό οδηγό την κατανάλωση, δημόσια και ιδιωτική. Το περίφημο διπλό έλλειμμα της ελληνικής οικονομίας, στα δημόσια οικονομικά και στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, ήταν προφανές ότι ήταν η βάση της καταστροφής, με απλή χρήση πρόσθεσης και αφαίρεσης (και όχι με τη μέθοδο των τριών που επικαλέστηκε ο κ. Προβόπουλος). Όποιος είχε κάνει εισαγωγικό μάθημα πρωτοετών στη μακροοικονομία και ήξερε αριθμητική 3ης δημοτικού ήταν σε θέση και όφειλε να προβλέπει την ελληνική κρίση. Φυσικά, όταν αυτά τα έλεγα τα τελευταία 3 χρόνια στους φίλους μου, γελούσαν μαζί μου λέγοντας με Κασσάνδρα . Επιπλέον, για να πείσουμε τους εαυτούς μας για το ότι δεν ήμασταν μεθυσμένοι, μετρήσαμε τις πουτάνες, την παραγωγή του ελληνικού δημοσίου και καποιες χρηματοοικονομικές πράξεις ως μέρος του ΑΕΠ. Για να το γιορτάσουμε, παραγγείλαμε άλλη μια γύρα σφηνάκια.
Καταλήξαμε λοιπόν το 2008 να έχουμε (τα νούμερα είναι χοντρικά και οι λεπτομέρειες του 0,5% είναι εντελώς ανούσιες στο πλαίσιο της καταστροφής) 15% του ΑΕΠ έλλειμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών το οποίο κάλυπτε με ένα έλλειμμα, πες 5% (γιατί η ακρίβει στους αριθμούς θα μας διαφεύγει και στο μέλλον, ούτε καταμέτρηση δεν μπορούμε να κάνουμε σωστά) και 10% με ιδιωτικές εισροές. Η μεγάλη πλειοψηφία αυτών ήταν δανεισμός των τραπεζών για να μας δίνουν εορτοδάνεια, καταναλωτικά δάνεια, να βάζουμε τούβλα και άλλες πολλές αηδίες, χωρίς να εφαρμόζουν και σοβαρά κριτήρια δανεισμού. Είχαμε λοιπόν ήδη θέσει τα θεμέλια της δραματικής μελλοντικής μείωσης της αγοραστικής μας δύναμης.
Σκάει λοιπόν η διεθνής χρηματοοικονομική κρίση του Σεπτεμβρίου Οκτωβρίου 2008. Παρά τις ανεγκέφαλες και εγκληματικές για μένα δηλώσεις ότι η ελληνική οικονομία είναι θωρακισμένη και άλλα κουραφέξαλα, ήταν ΠΡΟΦΑΝΕΣ οτι δεν ήταν. Καθώς η κρίση βάθαινε διεθνώς προς τα Χριστούγεννα, αυξήθηκαν και τα spreads του ελληνικού δημοσίου, έβαλα και εγώ στοίχημα ότι λόγω της διεθνούς κρίσης, η στρόφιγγα του δανεισμού από το εξωτερικό θα έκλεινε, με το σημερινό πρόβλημα να σκάει στα χέρια της κυβέρνησης Καραμανλή το Γενάρη του 2009. Δεν μπορούσαν να διαννοηθώ ότι υπήρχε τρόπος να συνεχίσουμε να χτυπάμε σφηνάκια. Ε, λοιπόν, όπως ξέρετε, το στοίχημα το έχασα, και ως καλός έλληνας, το χρωστάω ακόμα (αλλά θα το εκπληρώσω σύντομα, δεν είναι χρηματικό). Ο κακομοίρης ο Αλογοσκούφης, τον οποίο έβριζα ότι δεν μας είχε ακόμα κόψει το πιοτό, προσπαθεί να το κάνει, επιτέλους ενθυμούμενος τα οικονομικά του πρωτοετή. Έλα ντε όμως που να πάρεις το πιοτό από μεθυσμένο αλκοολικό είναι λιγάκι δύσκολο. «Δεν μας κάνει ο Αλογοσκούφης, φέρτε μας άλλον οινοχόο» είπαν όλοι οι partaκηδες.
Ο οινοχόος λοιπόν ήταν ο κ. Trichet και οι υπουργάρες μας που ανέλαβαν την οικονομική διαχείριση της χώρας. Για να σώσει το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα, άνοιξε τις κάνουλες στις τράπεζες. Οι τράπεζες οι ελληνικές, κερδοσκοπώντας, αγόρασαν ομόλογα του ελληνικού δημοσίου χρηματοδοτούμενες από τον κ. Trichet, και όλοι μαζί συνεχίσανε το party, πίνοντας ασύστολα και παραγγέλνωντας και μια καινούρια μπέμπα 735 ο καθένας για να το γιορτάσουν, λόγω των χαμηλών τελών που οι ίδιοι έβαλαν. Αυτό το έκαναν κλέβοντας τα ήδη φορολογημένα λεφτά των τίμιων φορολογούμενων που δήλωσαν μέτρια (στο διεθνές στερέωμα, 60.000 ευρώ είναι μέτρια) εισοδήματα για να ανισταθμίσουν τα χαμηλά τέλη. Είχαμε λοιπόν το 2009 μια διατήρηση της ανισσοροπίας της ελληνικής οικονομίας, με ένα τεράστιο έλλειμμα του δημοσίου τομέα, χρηματοδοτοτημένο από την ΕΚΤ μέσω των ελληνικών τραπεζών. Ταυτόχρονα, λόγω της απορρόφησης όλης της χρηματοδότησης των ελληνικών τραπεζών μέσω ΕΚΤ από το δημόσιο, ο ιδιωτικός τομέας στραγγαλίστηκε. Είχαμε λοιπόν, σε συνέχεια της γνήσιας ιστορικής παράδοσης του ελληνικού δημοσίου να βάζει χέρι στις αποταμιεύσεις, μια επιδρομή σε κεφάλαια που δεν ήταν για το ίδιο. Και τα προφανή επακόλουθα ήταν τα εξής: 1. Πέταγμα του ελλείμματος στο 13,5% (ίσως) του νέου ΑΕΠ, 15% του παλαιού. 2. Συρρίκνωση μικρή του ΑΕΠ με δραματική μείωση των επενδύσεων (ε, αφού τα λεφτά των τραπεζών τα έφαγε το κράτος για τη σπατάλη του) και αντιστάθμιση αυτού με περαιτέρω δημόσια κατανάλωση και σπατάλη. 3. Μικρή μείωση του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών (και το πως το μετράμε αυτό, θέλει μια τεράστια χωριστή κουβέντα). 4. Κλείσιμο της στρόφφιγγας στις τράπεζες και από τις τράπεζες. 5. Εκτίναξη του χρέους και ανακάλυψη των ψευδών στοιχείων μας…
Αλλά η κυβέρνηση Καραμανλή, με το σχέδιο εξόδου από την κρίση που δήλωνε ότι έχει, συνέχιζε το party. Και είχαμε και το άλλο παιδάκι που ήθελε να πιει σφηνάκια και δεν το άφηναν. Και επειδή μας υποσχόταν συνέχεια στο party, το ψηφίσαμε. Ήπιαμε λοιπόν άλλο ένα σφηνάκι το φθινώπορο πέρσι. Και το Γενάρη ξυπνήσαμε με κίρρωση και με οινοχόο τον κ. Trichet, που όμως δεν ήθελε να μας δώσει να πιούμε άλλο. Αρχίσαμε λοιπόν να ψάχνουμε τον νέο οινοχόο ή «our hidden stache», τα μπουκάλια που είχαμε κρύψει. Αρχίσαμε λοιπόν, αντί να κόψουμε το ποτό, να ρίχνουμε νέους φόρους και νέους φόρους και να κυνηγάμε τις μάγισσες που τους κρυβουν, με τη λογική όπου σε βρω και όπου σταθείς θα μου δίνεις φόρο. Έλα μου όμως που ο αλκοολικός δεν θέλει λίγο ποτό, θέλει πολύ ποτό, και τα κλεμμένα αποθέματα δεν έφτασαν, και πολύ γρήγορα (σε 2 μήνες) φάνηκε το πρόβλημα…. Οπότε πήγαμε επιτέλους στο γιατρό, που φυσικά αυτός φταίει για την κίρρωση παρά τις ανίθετες συμβουλές του τόσο χρόνια που τον πληρώναμε, και μας είπε να κάνουμε θεραπεία για να σωθούμε. Αλλά πονάει η θεραπεία και εμείς δεν το θέλουμε….
Τα υπόλοιπα τα ξέρετε…. με τους πρώτους νεκρούς δυστυχώς γιατί φοβάμαι για το μέλλον
β. Γιατί το φαλήρημα δεν είναι καλή επιλογή: Έχετε πει αρκετά για το θέμα αυτό, να προσθέσω μερικά:
– Θα διακοπεί κάθε μορφή πίστωσης προς τη χώρα, ακόμα και οι συνήθεις εμπορικές πιστώσεις. Ήδη πολλές εταιρίες προκαταβάλουν το 100% μιας εμπορικής συναλλαγής για να εισάγουν προϊόντα
– Θα φαληρήσουν άμεσα οι τράπεζες, δεν θα κρατικοποιηθούν. Θα χαθούν άμεσα πληθώρα καταθέσεων, καθώς η κρατικοποίηση τους που αναφέρατε, δεν θα είναι εφικτή όσο είμαστε εντός ΕΕ, όχι μόνο ευρώ. Άρα για να τις σώσουμε θα πρέπει να βγούμε και από την ΕΕ. Ακόμα και έτσι, θα χάσουν οι τράπεζες κάθε ιδιοκτησία τους στο εξωτερικό, το τεράστιο αυτό δίκτυο που έχουν στήσει στο εξωτερικό.
– Η κατάρρευση των τραπεζών θα οδηγήσει σε μειώσεις του ΑΕΠ όχι 10 ή 15%, αλλά 30%-40% ή και παραπάνω, και ανεργία γενικευμένη, όχι μικρή.
– Παύση παροχής δημοσίων υπηρεσιών.
– Δραματική έξοδο κάθε κεφαλαίου που μπορεί να φύγει, σε μόνιμη βάση για τα επόμενα 20 χρόνια
– Πάγωμα κάθε σκέψης επένδυσης έλληνα η ξένου επενδυτή για πάνω από 10 χρόνια
– Μαζική μετανάστευση
– Κατάσχεση της περιουσίας του δημοσίου στο εξωτερικό περιλαμβανομένων όλων των πρεσβειών και όλων των οπλικών συστημάτων σε κατασκευή
– Αδυναμία αγορας νέων οπλικών συστημάτων με κάθε συνεπαγόμενο κίνδυνο για την ασφάλεια της χώρας. Να θυμίσουμε ότι ο πόλεμος του 1897 ακολούθησε την πτώχευση του 1893…
– Απώλεια όλων των εθνικών θεμάτων – παρατηρείστε την απομάκρυνση της Κύπρου από την Ελλάδα όσο βαθαίνει η κρίση και τα κοκορέματα της πγδ μακεδονίας.
– Περαιτέρω ζημιά στον τουρισμό
– Στο κάτω κάτω, και 150% του ΑΕΠ να είναι το χρέος, υπάρχουν ιστορικά παραδείγματα χωρών που το αποπλήρωσαν πλήρως ακόμα και όταν ήταν 190%.
…… και άλλα πολλά
Αντίθετα, έχει μερικά καλά:
– Θα παψουν να πληρώνονται οι υπερπληρωμένοι τεμπέληδες δημόσιοι υπάλληλοι και πολιτικοί άμεσα, χωρίς περίοδο προσαρμογής.
– Θα πάψουν οι πανάκριβες δημόσιες προμήθειες και υπηρεσίες άμεσα
γ. Η επιστροφή στη δραχμή: Αυτό το σενάριο είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με πτώχευση και μόνο ως υποκατηγορία της πτώχευσης μπορεί να θεωρηθεί. Τα στραβά του (και μόνο) είναι:
– Άμεση δραματική υποτίμηση της τάξεως του 70%. ΟΙ μισθοί λοιπόν θα μειωθούν στο 30% των σημερινών. Απλά το βάρος θα το σηκώσει δυσανάλογα ο ιδιωτικός τομέάς λόγω του άμεσου πληθωρισμού λόγω υποτίμησης.
– Καμία διόρθωση στη σπατάλη του δημοσίου καθώς το τύπωμα δραχμών θα λύσει το θέμα
– Τεράστιος μόνιμος πληθωρισμός για να χρηματοδοτηθεί το αδιόρθωτο μεγάλο έλλειμμα
– Μαζικότερη μετανάστευση
– Πλήρης αδυναμία αποπληρωμής και ρύθμισης του χρέους, ακόμα και στο 30% του αρχικού ποσού, με μόνιμο αποκλεισμό από τις διεθνείς αγορές, αντίθετα φαλήρημα εντός ευρώ και ρύθμιση στο 80% του χρέους είναι πιο εφικτή λύση, ίσως και επιθυμητή αν γίνει εν καιρώ και με καθοδήγηση του ΔΝΤ και της ΕΚΤ.
– Φτώχεια, πείνα και ακόμα χειρότερα
– Διαρκείς εξεγέρσεις και βανδαλισμοί, έκρηξη της εγκληματικότητας
Εν γένει όσο πιο βίαιες κινήσεις γίνονται στην οικονομία, τόσο πιο βίαιες θα έιναι και οι κοινωνικοπολιτικές επιπτώσεις.
newsblog.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου