Είχα ακούσει πολλά για το Ιμαρέτ.
Τίποτα όμως δεν με είχε προετοιμάσει για τη μαγεία που θα ζούσα μόλις περνούσα την κεντρική πύλη του. Ηταν η ώρα που έδυε ο ήλιος και ένα γλυκό φως έλουζε το ιστορικό κτίριο. Με την πρώτη ματιά θαύμασα τους μολυβένιους τρούλους, τους εσωτερικούς κήπους με τις πορτοκαλιές, τις γούρνες με τα νερά. Οταν άρχισε να πέφτει το σούρουπο, στα δεκάδες φανάρια που βρίσκονται ανάμεσα στις στοές, άναψαν λευκά κεριά. Το Ιμαρέτ με την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του σε προσκαλεί να το εξερευνήσεις. Να μείνεις σιωπηλός στην κεντρική αίθουσα διδασκαλίας που μοιάζει με τζαμί, να περπατήσεις στις στοές, να επισκεφθείς το χαμάμ και την εσωτερική πισίνα με τις ψηφίδες, να περιπλανηθείς στους εσωτερικούς κήπους, να πιεις το τσάι σου στο αίθριο.
Δεν υπάρχει τίποτα στο κτίριο που να μη θυμίζει το παρελθόν του. Οι παρεμβάσεις έγιναν με σεβασμό στην αισθητική και την ιστορία. Τα δωμάτια έχουν θολωτή στέγη και το καθένα τους διαφέρει από τα υπόλοιπα, τόσο στο μέγεθος όσο και στη διακόσμηση - κοινά στοιχεία τους τα λινά σεντόνια, οι στρογγυλές μπανιέρες, τα φωτιστικά που μοιάζουν με καντηλέρια. Τα σερβίτσια είναι από φίνα πορσελάνη Λιμόζ και έχουν επάνω τους το όνομα της αυτοκράτειρας Ευγενίας, η οποία ήταν ο μεγάλος έρωτας του Ισμαήλ Πασά, εγγονού του Μοχάμεντ Αλι. Τα παράθυρα έχουν θέα στα αίθρια-αυλές, ενώ ορισμένα δωμάτια διαθέτουν δική τους βεράντα που βλέπει την πόλη και τον κόλπο της Καβάλας.
Πίσω στον χρόνο
Αργά το βράδυ, στο σαλόνι του ξενοδοχείου, γνώρισα την Αννα Μισιριάν. Η οικοδέσποινα του Ιμαρέτ φορούσε ένα μακρύ μαύρο καφτάνι και έπινε ένα ποτήρι κόκκινο κρασί. Με τις ντελικάτες κινήσεις της και την αύρα της κοσμοπολίτισσας, έμοιαζε να έχει ξεπηδήσει από σελίδες βιβλίου. Η αρμενικής καταγωγής οικογένειά της δραστηριοποιείται στον χώρο του καπνού εδώ και περισσότερα από 100 χρόνια. Η Αννα Μισιριάν αγωνίστηκε μέχρι να πείσει την κυβέρνηση της Αιγύπτου να της παραχωρήσει το κτίριο. Oπως μου είπε: «Το Ιμαρέτ ήταν ένα ισλαμικό ιεροδιδασκαλείο της Καβάλας του 19ου αιώνα. Ενα θρησκευτικό και εκπαιδευτικό κέντρο, που με τα χρόνια μετατράπηκε σε παραμελημένο μνημείο.
Επειδή όμως είναι περιουσία της Αιγύπτου, αποφάσισα να πάω εκεί και να διαπραγματευθώ για να μου το παραχωρήσουν. Δεν ήξερα τι με περίμενε και δεν θυμάμαι πόσα ταξίδια έκανα μέχρι να καταφέρω να τους πείσω. Τελικά η αιγυπτιακή κυβέρνηση μας το παραχώρησε για 50 χρόνια. Η αναστήλωση του κτιρίου διήρκεσε περίπου δύο χρόνια και έχω δώσει την ψυχή μου για να γίνει αυτό που βλέπετε. Η λειτουργία του είναι ιδιαίτερη. Η διαμονή σε παιδιά κάτω από 12 χρόνων δεν επιτρέπεται. Απευθύνεται σε ανθρώπους που σέβονται τον ιστορικό χώρο και ξέρουν να εκτιμήσουν την ποιότητα. Αλλωστε πιστεύω ότι μόνο σ' αυτούς αρέσει το Ιμαρέτ. Δεν είναι ξενοδοχείο πολυτελείας. Είναι ένα μνημείο που έγινε ξενοδοχείο».
Το παραμύθι αρχίζει...
στην Καβάλα του 1769, με τη γέννηση του Μοχάμεντ Αλι. Ο πατέρας του πεθαίνει όταν ο Μοχάμεντ είναι ακόμη παιδί. Αναλαμβάνει να τον μεγαλώσει ο αδερφός της μητέρας του, ο Τούρκος φρούραρχος της πόλης. Σύντομα, σε πολύ νεαρή ηλικία, ο Μοχάμεντ Αλι γίνεται μέλος της φρουράς της πόλης και στη συνέχεια ανεβαίνει ταχύτατα στην ιεραρχία του οθωμανικού στρατού. Το 1801 παίρνει μέρος σε στρατιωτική αποστολή εναντίον του Ναπολέοντα, ο οποίος έχει κατακτήσει την Αίγυπτο. Μετά την επιστροφή του στην Καβάλα, ασχολείται και με το εμπόριο καπνού, μέχρι που η Υψηλή Πύλη τον ξαναστέλνει στην Αίγυπτο για την καταστολή της εξέγερσης των Μαμελούκων. Τότε ξανακερδίζει στη μάχη και το 1811 ανακηρύσσεται κυβερνήτης και αντιβασιλέας της Αιγύπτου από τον σουλτάνο Σελίμ Γ', έπειτα από απαίτηση λογίων Αιγυπτίων.
Ο Μοχάμεντ Αλι δεν θα επιστρέψει ποτέ στην Καβάλα, μολονότι κάποια στιγμή του έχει παραχωρηθεί μαζί με τη Θάσο από τον σουλτάνο. Αποφασίζει όμως να κάνει μια μεγάλη δωρεά στη γενέθλια πόλη του. Ετσι το 1817 η Καβάλα αποκτά το Ιμαρέτ, ένα θρησκευτικό και εκπαιδευτικό κέντρο μεγάλης ακτινοβολίας, το οποίο συνέχισε να λειτουργεί για χρόνια μετά τον θάνατο του Μοχάμεντ Αλι (1849). Τόσο το πρώην ιεροδιδασκαλείο του όσο και το άλλοτε σπίτι του στην Καβάλα παραμένουν μέχρι σήμερα -βάσει διακρατικών συμφωνιών- περιουσία του αιγυπτιακού κράτους. Μετά τη μικρασιατική καταστροφή οι χώροι του Ιμαρέτ στέγασαν εκατοντάδες πρόσφυγες και αργότερα χρησιμοποιήθηκαν ως ταβέρνες και καφενεία, μέχρι τη στιγμή που η Αννα Μισιριάν πήρε τη μεγάλη απόφαση της αναπαλαίωσης και της ίδρυσης ξενοδοχείου.
Το επόμενο βήμα
Το μεγάλο όνειρο της Αννας Μισιριάν είναι να αναπτύξει το ινστιτούτο που στεγάζεται στο σπίτι του Μοχάμεντ Αλι, επειδή, όπως μου είπε, «τότε μόνο θα αποκαλυφθεί ο πραγματικός ρόλος του Ιμαρέτ ως εκπαιδευτικού κέντρου». Μία από τις πιο σημαντικές εκδηλώσεις που έχει οργανώσει μέχρι σήμερα το ινστιτούτο πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με τα πανεπιστήμια της Νέας Υόρκης και του Πρίνστον και είχε ως θέματα την οθωμανική περίοδο της περιοχής και τον ρόλο του Μοχάμεντ Αλι στη δημιουργία της σύγχρονης Αιγύπτου.
Επιπλέον, κάποια στιγμή υπογράφτηκε συμφωνία συνεργασίας του ινστιτούτου με τη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, με στόχο την ψηφιοποίηση πολιτισμικών θησαυρών και ιστορικών αρχείων στην Καβάλα και στο Κάιρο. Το Ινστιτούτο Μοχάμεντ Αλι έχει διοργανώσει επίσης τα «Καβάφεια», ένα λογοτεχνικό συμπόσιο αφιερωμένο στη μνήμη του Αλεξανδρινού ποιητή, καθώς και εικονικές ρωμαϊκές δίκες στο αρχαίο θέατρο των Φιλίππων και στις εγκαταστάσεις του Ιμαρέτ. «Η πορεία μας δεν είναι μοναχική», μου είπε η Αννα Μισιριάν. «Σε κάθε κοινωνία, σε κάθε εποχή, υπάρχουν άνθρωποι με γνώσεις, κατάρτιση και όραμα, οι οποίοι ανταποκρίνονται όταν τους καλέσεις. Προς το παρόν η τοπική κοινωνία δέχεται με ανάμεικτα συναισθήματα τις δραστηριότητες του Ιμαρέτ. Ισως γιατί δεν έχουμε καταφέρει ακόμα να δώσουμε όλες τις πληροφορίες που έπρεπε για τον ρόλο που μπορούν να παίξουν μαζί το Ιμαρέτ και η Καβάλα».
Της Ευγενίας Καλτεζιώτη
kathimerini.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου