Η φυλή που πήρε το αίμα της πίσω

Ηλικιωμένα μέλη της φυλής Yanomami θυμούνται ακόμη τη μέρα που λευκοί έφτασαν στο χωριό τους, στο τροπικό δάσος στα σύνορα Βραζιλίας – Βενεζουέλας. Τους έφεραν μια σειρά από παράξενα εργαλεία, κυρίως κουζινικά σκεύη, και τους υποσχέθηκαν βοήθεια εναντίον των άγνωστων εκείνων αρρωστιών που

 σκότωναν με ταχύ ρυθμό τα μέλη της φυλής. Ζητούσαν μόνο ένα πράγμα σε αντάλλαγμα: τα μέλη της φυλής έπρεπε να τους δώσουν το αίμα τους.

Τα πρεσβύτερα μέλη της φυλής αποσύρθηκαν για να το συζητήσουν. Αλλά η απόφαση ήταν λίγο πολύ προφανής: το μέταλλο που τους έδιναν απλόχερα οι λευκοί ήταν εξαιρετικά πολύτιμο, σκέφτηκαν, και τα μαγικά τους φάρμακα ακόμη πολυτιμότερα. Ένας- ένας πήραν σειρά για να δώσουν αίμα στα μέλη της αμερικανικής αποστολής, με επικεφαλής τον ανθρωπολόγο Napoleon Chagnon.

Αυτό συνέβη το 1967. Σήμερα, ο Dani Kpenawa, τότε 10 μόλις ετών και σήμερα σαμάνος της φυλής και διεθνώς αναγνωρισμένος εκπρόσωπός της ετοιμάζεται να ενωθεί και πάλι με τους προγόνους τους: με τα 2.000 δείγματα αίματος που οι ερευνητές κατάφεραν να συγκεντρώσουν όλα αυτά τα χρόνια.

Δεν πρόκειται για μια εύκολη νίκη: χρόνια τώρα τα νεότερα μέλη των Yanomami ζητούν από τέσσερα αμερικανικά πανεπιστήμια και ινστιτούτα να τους αφήσουν να θάψουν τους προγόνους τους εν ειρήνη. Είναι το έθιμο της φυλής να καίνε τους νεκρούς τους και όλα τα αντικείμενα που συνδέονται με αυτούς και χωρίς τα δείγματα αυτά δεν μπορούν να τους αναπαύσουν. Εξάλλου, υποστηρίζουν, το αίμα πάρθηκε χωρίς να έχουν ενημερωθεί όπως θα έπρεπε για την όλη διαδικασία. Δεν είχαν καταλάβει ότι κάποιος ξένος θα κρατούσε το αίμα των δικών τους για τόσα χρόνια.

Όταν πάρουν επιτέλους τα μικρά φιαλίδια σκοπεύουν να χύσουν το αίμα στο ποτάμι τελώντας ειδική τελετή. «Θα επιστρέψουμε το αίμα των προγόνων μας στο νερό, γιατί ο Δημιουργός μας, Omame, συνάντησε τη γυναίκα του, τη μητέρα μας, στο ποτάμι.»

Αυτή τη στιγμή ομάδα επιστημόνων περιμένει στο Sao Paolo να διευθετηθούν και οι τελευταίες λεπτομέρειες για να πετάξει μέχρι την Αμερική και να παραλάβει τα δείγματα, τα οποία θα επιστρέψει άμεσα στα μέλη της φυλής.

Η όλη αντιμαχία ξεκίνησε το 2000, όταν ο δημοσιογράφος Patrick Tierney έγραψε στο βιβλίο του «Darkness in El Dorado» για τις ανήθικες ερευνητικές μεθόδους της ομάδας του Chagnon. Ο Αμερικανός επιστήμονας είχε συλλέξει τα δείγματα αίματος από τα μέλη της φυλής για να μελετήσει τη γενεαλογία τους και έγραψε και ένα πολύ πετυχημένο βιβλίο σχετικά.

Ο Tierney τον κατηγορεί ότι δεν ενημέρωσε τη φυλή ως έπρεπε για την όλη διαδικασία και ότι, επιπλέον, προκάλεσε επίτηδες επιδημία ασθένειας για να μελετήσει πως «δυτικές» νόσοι προσβάλλουν πρωτόγονες φυλές. Ο Chagnon, πάντως, έχει αρνηθεί επίμονα τις κατηγορίες και πρόσφατη επίσημη έρευνα δεν βρήκε επαρκή αποδεικτικά στοιχεία για να τις στηρίξει.

Αυτό που έχει, πάντως, σημασία, είναι ότι η φυλή Yanomami θα «πάρει το αίμα της πίσω». Και πόσες φυλές ιθαγενών της Λατινικής Αμερικής και αλλού μπορούν σήμερα να το πουν αυτό;

The Independent

tvxs.gr